ฝุ่น PM2.5 คือ ฝุ่นละอองขนาดเล็กที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 2.5 ไมโครเมตร ซึ่งเล็กกว่าเส้นผมของมนุษย์ถึง 25 เท่า ทำให้ขนจมูกไม่สามารถกรองได้ ทำให้สามารถเข้าสู่ร่างกายผ่านทางเดินหายใจสู่ปอดและกระแสเลือดได้ง่าย ผลกระทบต่อสุขภาพของ PM2.5 นั้นมีความรุนแรง เนื่องจากสามารถก่อให้เกิดโรคทางเดินหายใจ โรคหัวใจ และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งปอด โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ที่มีปัญหาสุขภาพอยู่แล้ว เช่น ผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีโรคประจำตัว
ปัญหาของเจ้าฝุ่นพิษนี้ เป็นปัญหาสาธารณสุขที่ทั่วโลกกำลังเผชิญ ซึ่งส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนและสิ่งแวดล้อม โครงการและมาตรการต่าง ๆ ที่นานาประเทศได้นำมาใช้ในการรับมือและป้องกัน ฝุ่น PM2.5 นั้นเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการศึกษา เพื่อนำมาปรับใช้กับประเทศอื่น ๆ ที่อาจจะสามารถนำไปประยุกต์ใช้เพื่อลดมลพิษทางอากาศและปกป้องสุขภาพของประชาชนในระยะยาว ซึ่งนับเป็นเรื่องสำคัญที่ต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชนทุกคน รวมถึงต้องอาศัยแนวทางที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น เทคโนโลยีฟอกอากาศ การเพิ่มพื้นที่สีเขียว พลังงานสะอาด และการควบคุมแหล่งกำเนิดมลพิษ และต่อไปนี้คือ สองประเทศที่นับว่าประสบความสำเร็จอย่างมากในการพัฒนาโครงการเพื่อป้องกันฝุ่น PM2.5 ควรค่าแก่การนำมาศึกษา

ประเทศจีน กับการป้องกัน ฝุ่น PM2.5
ประเทศจีนเป็นหนึ่งในประเทศที่ประสบปัญหามลพิษทางอากาศรุนแรงที่สุดในโลก โดยเฉพาะ ฝุ่น PM2.5 ที่มาจากภาคอุตสาหกรรม การขนส่ง และการเผาไหม้เชื้อเพลิง เพื่อแก้ไขปัญหานี้ รัฐบาลจีนได้ดำเนินโครงการและมาตรการหลายอย่างในการลดฝุ่นพิษอย่างจริงจัง
ประเทศจีนให้ความสำคัญกับการแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 อย่างจริงจัง และได้กำหนดมาตรการต่าง ๆ รวมถึงโครงการสำคัญมากมายเพื่อแก้ไขปัญหานี้ ซึ่งสามารถแบ่งออกได้ดังนี้
ควบคุมแหล่งกำเนิดมลพิษ
- การจำกัดการใช้รถยนต์ ภาครัฐได้มีการออกมาตรการที่เข้มงวด หลายเมืองใหญ่ของจีน เช่น ปักกิ่งและเซี่ยงไฮ้ ได้จำกัดจำนวนรถยนต์ที่วิ่งบนท้องถนน และส่งเสริมการใช้รถยนต์ไฟฟ้า และรถยนต์พลังงานสะอาดอื่น ๆ รวมถึงการพัฒนาระบบขนส่งสาธารณะที่สะอาด และปลอดภัย มีการส่งเสริมการใช้พลังงานทดแทน เพื่อช่วยลดการปล่อยฝุ่นออกสู่บรรยากาศ
- การควบคุมโรงงานอุตสาหกรรม รัฐบาลจีนได้สั่งปิดโรงงานที่ปล่อยมลพิษสูง และกำหนดมาตรฐานการปล่อยมลพิษที่เข้มงวดสำหรับโรงงานที่ยังเปิดดำเนินการอยู่
- การจัดการปัญหาการเผาในที่โล่ง รัฐบาลจีนได้ออกกฎหมายห้ามการเผาในที่โล่ง และส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีในการจัดการขยะและวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร
ส่งเสริมพลังงานสะอาด
- การลงทุนในพลังงานทดแทน รัฐบาลจีนได้ลงทุนอย่างมากในพลังงานทดแทน เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ พลังงานลม และพลังงานน้ำ เพื่อลดการพึ่งพาพลังงานจากเชื้อเพลิงฟอสซิล
- การส่งเสริมการใช้พลังงานสะอาดในภาคอุตสาหกรรม รัฐบาลจีนได้ให้เงินอุดหนุนและสิทธิประโยชน์ทางภาษีแก่โรงงานที่ใช้พลังงานสะอาด
พัฒนาระบบพยากรณ์คุณภาพอากาศ
- การติดตั้งสถานีตรวจวัดคุณภาพอากาศ รัฐบาลจีนได้ติดตั้งสถานีตรวจวัดคุณภาพอากาศทั่วประเทศ และเผยแพร่ข้อมูลคุณภาพอากาศให้ประชาชนได้รับทราบ
- การพัฒนาระบบพยากรณ์คุณภาพอากาศที่มีความแม่นยำ นักวิทยาศาสตร์จีนได้พัฒนาแบบจำลองทางคณิตศาสตร์เพื่อพยากรณ์คุณภาพอากาศล่วงหน้า ทำให้ประชาชนสามารถเตรียมตัวรับมือกับสถานการณ์ฝุ่น PM2.5 ได้
สร้างความตระหนักและความเข้าใจ
- การเผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับฝุ่น PM2.5 รัฐบาลจีนได้เผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับอันตรายของฝุ่น PM2.5 และวิธีการป้องกันตนเองผ่านสื่อต่าง ๆ
- การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน รัฐบาลจีนได้ส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 เช่น การลดการใช้รถยนต์ส่วนตัว และการปลูกต้นไม้
- ลงทุนในแคมเปญการให้ความรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับการป้องกัน ฝุ่น PM2.5 เช่น การใช้หน้ากากอนามัยในวันที่มีค่าฝุ่นสูง
ความร่วมมือระหว่างประเทศ
การร่วมมือกับประเทศเพื่อนบ้าน จีนได้ร่วมมือกับประเทศเพื่อนบ้านในการแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 ข้ามพรมแดน

ตัวอย่างโครงการที่สำคัญ
โครงการ Blue Sky Protection Plan (แผนปกป้องท้องฟ้าสีคราม)
โครงการ “Blue Sky” เป็นโครงการที่รัฐบาลจีนริเริ่มขึ้นเพื่อปรับปรุงคุณภาพอากาศในเมืองต่าง ๆ ทั่วประเทศ ตั้งแต่ปี 2018 โดยมีเป้าหมายในการลดมลพิษทางอากาศอย่างเป็นระบบ โดยโครงการนี้ตั้งเป้าหมายไว้เพื่อ..
- จำกัดการใช้ถ่านหิน และเปลี่ยนมาใช้พลังงานสะอาด เช่น ก๊าซธรรมชาติและพลังงานหมุนเวียน
- ควบคุมการปล่อยมลพิษจากโรงงานอุตสาหกรรม โดยใช้เทคโนโลยีกรองฝุ่นและกำหนดมาตรฐานเข้มงวดขึ้น
- ส่งเสริมการใช้พาหนะพลังงานสะอาด เช่น รถยนต์ไฟฟ้า (EV) และการขยายโครงข่ายขนส่งสาธารณะ
- เพิ่มพื้นที่สีเขียวในเมือง เพื่อลดการสะสมของฝุ่นและดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์
ซึ่งมีโครงการย่อยหรือ side-project ที่สำคัญในการทำให้บรรลุเป้าหมาย ดังต่อไปนี้
โครงการด้านเทคโนโลยี AI และ Big Data ตรวจจับมลพิษ
จีนเป็นหนึ่งในประเทศที่มีการใช้เทคโนโลยี ปัญญาประดิษฐ์ (AI) และ Big Data ในการตรวจสอบและวิเคราะห์ PM2.5 แบบเรียลไทม์ มาตรการสำคัญ ได้แก่..
- ติดตั้งเซ็นเซอร์คุณภาพอากาศทั่วประเทศ เพื่อตรวจจับฝุ่น PM2.5 และแจ้งเตือนประชาชน
- ใช้ AI คาดการณ์แนวโน้มมลพิษ และวิเคราะห์แหล่งที่มาของฝุ่น เพื่อออกมาตรการควบคุมล่วงหน้า
- ระบบควบคุมการจราจรอัจฉริยะ เพื่อลดการปล่อยมลพิษจากยานพาหนะ
โครงการสร้าง “หอคอยฟอกอากาศ” ขนาดใหญ่
จีนได้พัฒนา หอคอยฟอกอากาศขนาดใหญ่ (Smog Tower) ในเมืองซีอาน ซึ่งเป็นโครงการทดลองที่ใช้เทคโนโลยีดูดซับฝุ่น PM2.5 และปล่อยอากาศบริสุทธิ์กลับสู่ชั้นบรรยากาศ หอคอยนี้สูงประมาณ 60 เมตร และใช้พลังงานแสงอาทิตย์ มีประสิทธิภาพสูงที่สามารถลดระดับ PM2.5 ได้มากถึง 15% ในบริเวณโดยรอบ และมีแผนขยายโครงการไปยังเมืองใหญ่อื่น ๆ เช่น ปักกิ่ง และเซี่ยงไฮ้
โครงการควบคุมการเผาในที่โล่งและมลพิษจากภาคเกษตร
หนึ่งในสาเหตุหลักของ ฝุ่น PM2.5 ในจีนมาจาก การเผาพืชไร่และฟางข้าว โดยเฉพาะในพื้นที่ชนบท รัฐบาลจีนได้ดำเนินมาตรการเข้มงวด 3 มาตรการสำคัญคือ..
- ห้ามเผาในที่โล่ง และกำหนดค่าปรับสูงสำหรับผู้ฝ่าฝืน
- ส่งเสริมเทคโนโลยีทางเลือก เช่น การนำฟางข้าวไปผลิตเป็นเชื้อเพลิงชีวภาพ
- ใช้โดรนและดาวเทียม เพื่อตรวจจับจุดเผาไหม้และดำเนินมาตรการควบคุมอย่างทันท่วงที
โครงการปลูกต้นไม้เพื่อลดมลพิษและขยายพื้นที่ป่า
จีนเป็นประเทศที่มีการปลูกป่ามากที่สุดในโลก เพื่อช่วยดูดซับมลพิษทางอากาศและฝุ่น PM2.5
- โครงการย่อย “Great Green Wall” ซึ่งเป็นการปลูกป่าในพื้นที่ทะเลทรายโกบีเพื่อลดพายุฝุ่นและมลพิษ
- ขยายพื้นที่สีเขียวในเมืองใหญ่ เช่น ปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ และกวางโจว
- การใช้ “ป่าดาดฟ้า” บนอาคารสูง เพื่อช่วยฟอกอากาศในเขตเมือง
ความพยายามของจีนในการแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 ได้ส่งผลให้คุณภาพอากาศในหลายเมืองใหญ่ดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด อย่างไรก็ตาม ปัญหาฝุ่น PM2.5 ยังคงเป็นความท้าทายที่จีนต้องเผชิญต่อไป จีนได้ดำเนินมาตรการป้องกันฝุ่นพิษ PM2.5 อย่างเป็นระบบ โดยใช้ทั้ง นโยบายรัฐ เทคโนโลยี AI การฟอกอากาศ และการปลูกป่า ส่งผลให้คุณภาพอากาศในเมืองใหญ่ เช่น ปักกิ่งและเซี่ยงไฮ้ ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ซึ่งมาตรการและโครงการเหล่านี้เป็นตัวอย่างสำคัญที่ประเทศอื่น ๆ สามารถนำไปปรับใช้ เพื่อลดปัญหามลพิษทางอากาศและสร้างสิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้นในระยะยาว
บิ๊กยุโรป เยอรมนี กับโครงการในการป้องกัน ฝุ่น PM2.5
แน่นอนครับ ประเทศเยอรมนีมีโครงการและมาตรการหลายอย่างที่มุ่งเน้นการป้องกันและลดปัญหา ฝุ่น PM2.5 ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของนโยบายที่กว้างขึ้นในการจัดการมลพิษทางอากาศ และส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชน
รู้ไหมครับว่า.. เยอรมนีเป็นหนึ่งในประเทศที่มีมาตรการเข้มงวดในการควบคุมมลพิษทางอากาศ โดยเฉพาะฝุ่น PM2.5 ซึ่งเป็นปัญหาหลักในเมืองใหญ่และเขตอุตสาหกรรม รัฐบาลเยอรมันได้ดำเนินโครงการต่าง ๆ เพื่อ ลดและป้องกัน PM2.5 อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนี้
การควบคุมการปล่อยมลพิษจากยานพาหนะ
เยอรมนีมีมาตรฐานที่เข้มงวดในการควบคุมการปล่อยมลพิษจากรถยนต์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งรถยนต์ดีเซล ซึ่งเป็นแหล่งสำคัญของฝุ่น PM2.5 และแน่นอนว่ามีการส่งเสริมการใช้รถยนต์ไฟฟ้าและรถยนต์พลังงานทางเลือกอื่น ๆ เพื่อลดการปล่อยมลพิษ ที่สำคัญที่สุดรัฐบาลประกาศให้มีการกำหนดเขต Low Emission Zones ในหลายเมือง ซึ่งจำกัดการเข้าถึงของรถยนต์ที่ปล่อยมลพิษสูง
การควบคุมมลพิษจากโรงงานอุตสาหกรรม
รัฐบาลออกกฎหมายและข้อบังคับที่เข้มงวดในการควบคุมการปล่อยมลพิษจากโรงงานอุตสาหกรรม มีการส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีที่สะอาดและมีประสิทธิภาพในการผลิต รวมทั้งมีการตรวจสอบและติดตามการปล่อยมลพิษอย่างสม่ำเสมอ
การส่งเสริมพลังงานสะอาด
เยอรมนีมีการลงทุนอย่างมากในพลังงานทดแทน เช่น พลังงานลมและพลังงานแสงอาทิตย์ และตั้งเป้าหมายที่จะลดการใช้พลังงานจากถ่านหินและพลังงานนิวเคลียร์ มีการส่งเสริมการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพในภาคอุตสาหกรรมและภาคครัวเรือน
การจัดการปัญหาการเผาในที่โล่ง
กฎหมายห้ามการเผาในที่โล่ง ยกเว้นในบางกรณีที่ได้รับอนุญาต มีการส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีในการจัดการขยะและวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร
การพัฒนาระบบพยากรณ์คุณภาพอากาศ
ข้อนี้เป็นโครงการที่โดดเด่น เพราะเยอรมนีเป็นประเทศที่ให้ความสำคัญการการพัฒนาระบบพยากรณ์คุณภาพอากาศที่มีความแม่นยำและสามารถแจ้งเตือนประชาชนได้อย่างทันท่วงที ข้อมูลคุณภาพอากาศจะเผยแพร่ผ่านช่องทางต่าง ๆ เช่น เว็บไซต์ แอปพลิเคชัน และป้ายเตือนในเมือง
การสร้างความตระหนักและความเข้าใจ
รัฐบาลเยอรมนีให้ความสำคัญกับการสร้างความตระหนักและความเข้าใจเกี่ยวกับปัญหาฝุ่น PM2.5 ให้กับประชาชน มีการให้ข้อมูลเกี่ยวกับอันตรายของฝุ่น PM2.5 และวิธีการป้องกันตนเองผ่านสื่อต่างๆ
ความร่วมมือระหว่างประเทศ
เยอรมนีมีความร่วมมือกับประเทศเพื่อนบ้านในการแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 ข้ามพรมแดน มีการแลกเปลี่ยนข้อมูลและเทคโนโลยีกับประเทศอื่นๆ ในการจัดการมลพิษทางอากาศ

ตัวอย่างโครงการที่สำคัญ
โครงการ Clean Air Programme for Europe
โครงการ “Clean Air Programme” เป็นโครงการที่รัฐบาลเยอรมนีริเริ่มขึ้นเพื่อปรับปรุงคุณภาพอากาศในเมืองต่าง ๆ ทั่วประเทศ ซึ่งริเริ่มโดยสหภาพยุโรป (EU) เป้าหมายหลักคือการลดมลพิษทางอากาศโดยมีมาตรการสำคัญ เช่น
- กำหนดมาตรฐานการปล่อยมลพิษที่เข้มงวดขึ้น สำหรับภาคอุตสาหกรรมและยานพาหนะ
- ควบคุมปริมาณฝุ่น PM2.5 โดยใช้เทคโนโลยีดักจับมลพิษในโรงงาน
- ส่งเสริมพลังงานสะอาด และลดการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล
Low Emission Zones (LEZs) – เขตปลอดมลพิษ
เยอรมนีเป็นหนึ่งในประเทศแรก ๆ ที่นำแนวคิด “Low Emission Zones (LEZs)” หรือเขตปลอดมลพิษมาใช้ในเมืองใหญ่ เช่น เบอร์ลิน มิวนิก และฮัมบูร์ก
- ห้ามรถยนต์ดีเซลเก่าที่ปล่อยมลพิษสูงเข้าเขตเมือง เพื่อลดฝุ่น PM2.5
- ติดตั้งเครื่องตรวจจับมลพิษและระบบกล้องอัจฉริยะ เพื่อควบคุมการเข้าออกของยานพาหนะ
- สนับสนุนให้ประชาชนใช้ขนส่งสาธารณะและจักรยาน แทนการใช้รถยนต์ส่วนตัว
โครงการ Green City Plan – เมืองสีเขียวเพื่อลด PM2.5
รัฐบาลเยอรมันได้พัฒนา “Green City Plan” ในหลายเมืองเพื่อปรับโครงสร้างเมืองให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ลดมลพิษทางอากาศ และลดฝุ่นพิษ PM2.5
- เพิ่มพื้นที่สีเขียวและป่าในเมือง เพื่อช่วยดูดซับมลพิษ
- ติดตั้งเครื่องฟอกอากาศในพื้นที่สาธารณะ เช่น สถานีขนส่งและถนนสายหลัก
- พัฒนาทางเดินเท้าและเลนจักรยาน เพื่อลดการใช้รถยนต์
การสนับสนุนรถยนต์ไฟฟ้า (EV) และระบบขนส่งสาธารณะ
เยอรมนีเป็นศูนย์กลางของอุตสาหกรรมยานยนต์โลก และมีโครงการส่งเสริมการใช้ รถยนต์พลังงานสะอาด เพื่อลดฝุ่น PM2.5
- สนับสนุนการผลิตและจำหน่ายรถยนต์ไฟฟ้า (EV) โดยมอบเงินอุดหนุนให้ประชาชนที่เปลี่ยนมาใช้รถยนต์พลังงานสะอาด
- เพิ่มสถานีชาร์จ EV ทั่วประเทศ เพื่ออำนวยความสะดวกในการใช้งาน
- พัฒนาและปรับปรุงระบบขนส่งสาธารณะ เช่น รถไฟพลังงานไฮโดรเจนและรถโดยสารพลังงานไฟฟ้า
มาตรการควบคุมมลพิษจากภาคอุตสาหกรรม
เยอรมนีมีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่จำนวนมาก ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดฝุ่น PM2.5 ที่สำคัญ รัฐบาลได้กำหนดมาตรการเข้มงวดเพื่อควบคุมมลพิษ เช่น
- บังคับใช้เทคโนโลยีดักจับฝุ่นและมลพิษในโรงงาน
- กำหนดเพดานการปล่อยมลพิษ สำหรับโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่
- ส่งเสริมการใช้พลังงานหมุนเวียน เพื่อลดการใช้ถ่านหินและน้ำมันดีเซล
โครงการป่าไม้ในเมือง – Urban Forest Initiative
โครงการนี้เป็นการเพิ่มพื้นที่สีเขียวในเมืองใหญ่ของเยอรมนี เช่น ฮัมบูร์กและแฟรงก์เฟิร์ต
- ปลูกต้นไม้และป่าเมือง เพื่อลดมลพิษและเพิ่มออกซิเจน
- พัฒนา “หลังคาสีเขียว” และสวนแนวตั้ง บนอาคารสูงเพื่อช่วยฟอกอากาศ
- ส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการปลูกต้นไม้ และดูแลพื้นที่สีเขียว
เยอรมนีเป็นอีกหนึ่งในประเทศที่มีแนวทาง ป้องกัน ฝุ่น PM2.5 อย่างครอบคลุม โดยใช้ เทคโนโลยี นโยบายสิ่งแวดล้อม และการปรับปรุงโครงสร้างเมือง โครงการเหล่านี้ช่วยให้คุณภาพอากาศในเมืองใหญ่ดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง และเป็นตัวอย่างที่ดีสำหรับประเทศอื่น ๆ ในการจัดการมลพิษทางอากาศอย่างยั่งยืน

แนวทางของประเทศไทย ที่ทำได้เพียงแค่ป้องกัน เท่านั้นหรือ ..?
ฝุ่น PM2.5 เป็นภัยเงียบที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพอย่างรุนแรง ณ วันนี้ยังไม่มีโครงการที่ชัดเจนออกมาสำหรับประเทศไทย เราจึงทำได้เพียงแค่การขอความร่วมมือและป้องกัน ลดการสัมผัสฝุ่นพิษ มุ่งให้ความรู้ในภาคประชาชน และขอความร่วมมือจากภาครัฐ ภาคอุตสาหกรรม โรงงาน โรงกลึง จึงเป็นสิ่งสำคัญ โดยทุกคนควรช่วยกันลดมลพิษ และติดตามค่าฝุ่นอย่างสม่ำเสมอ ปฏิบัติตามมาตรฐานการป้องกัน เพื่อรักษาสุขภาพของตนเองและคนรอบข้าง โดยมีแนวทางที่ควรปฏิบัติดังนี้
- สวมหน้ากากป้องกันฝุ่น เช่น หน้ากาก N95 เมื่อต้องอยู่ในพื้นที่ที่มีค่าฝุ่นสูง
- ใช้เครื่องฟอกอากาศ ภายในบ้านหรือที่ทำงานเพื่อลดปริมาณฝุ่น
- ติดตามคุณภาพอากาศ ผ่านแอปพลิเคชันหรือเว็บไซต์รายงานค่าฝุ่น PM2.5
- ลดกิจกรรมกลางแจ้ง โดยเฉพาะในช่วงที่ค่าฝุ่นสูง
- สนับสนุนการลดมลพิษ เช่น ใช้ขนส่งสาธารณะ ลดการเผาไหม้ และปลูกต้นไม้เพิ่ม
Cover designed by Freepik